ΙΡΙΣ Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ  -IRIS GERMANICA

Βιότοπος – περιγραφή:

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι IRIS germanica (Ίρις η γερμανική). Ανήκει στην τάξη των Λειριωδών και στην οικογένεια των Ιριδιδών η οποία περιλαμβάνει 100 περίπου είδη. Η ελληνική χλωρίδα περιλαμβάνει 10 από τα είδη αυτά τα οποία είναι μικρότερα από τον γνωστό λευκό κρίνο που αποκαλούμε κρίνα ή κρίνο και ανήκει στην οικογένεια των Λειριοειδών. Αυτά είναι 1) Ίρις η γερμανική (Iris germanica) που είναι γνωστή με τα ονόματα γαλάζιος κρίνος, κρίνος, αγριόκρινος, καλατζιοχόρτι, ζαμπάκι (στην Κύπρο μόνο γιατί στην Ελλάδα ζαμπάκι ονομάζουμε ένα είδος νάρκισσου) στην οποία αναφερόμαστε  στο σημερινό άρθρο 2) Ίρις η αττική (Iris attica) που συναντούμε σε Θεσσαλία, Υμηττό και Πεντέλη. 3)Ίρις η φλωρεντιανή (Iris florentiana) η οποία είναι το κυριότερο είδος κρίνων που συναντούμε στη χώρα μας από την εποχή του Θεόφραστου και του Διοσκουρίδη (οι οποίοι την ανέφεραν ως Ιλλυρική ίριδα. Το ρίζωμα αυτού του φυτού έχει εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες και στο εμπόριο συναντούμε την ρίζα του φυτού συσκευασμένη υπό μορφή σφαιριδίων, δακτυλίων, κόκκων, ως τρίμμα και σκόνη. Το είδος αυτό στην Κύπρο αποκαλείται βουρβουλίτσα. 4)Ίρις το σισυρίγγιον (Iris sisyrinchium) που εμφανίζεται σε όλη την Ελλάδα, 5) Ίρις η βορβορώδης (Iris lutescens) που συναντούμε κυρίως στην Κρήτη, 6)Ίρις η ωχρή (Iris pallida) που συναντούμε σε Κρήτη και Μακεδονία, 7) Ίρις η ψευδόκορος (Iris pseudacorus) που συναντούμε σε όλη την χώρα με την ονομασία νεκρόκρινο, 8)Ίρις η κρητική (Iris cretensis) η οποία φύεται μέχρι τα 1600 μέτρα και συναντολυμε σε Κρήτη, Αττική, Πελοπόννησο, Θεσσαλία και Ιονίους νήσους.9) Ίρις η αγροστώδης (Iris graminea) που συναντούμε στα ορεινά της Μακεδονίας και τις Ιονίους νήσους και 10) Ιρις του Ζιντένις (Iris sintenisii) που φύεται σε πολλά ορεινά μέρη του τόπου μας.

Η Ίρις η γερμανική είναι ριζωματώδης πολυετής πόα διακρινόμενη για τα θεαματικά πανέμορφα άνθη της. Τα φύλλα της είναι γραμμοειδή, μήκους έως 70 εκατοστά και πλάτους 3,5 εκατοστά και χρώματος πράσινα ανοιχτά. Σχηματίζει συνήθως 3 με 5 μεγάλα και εντυπωσιακά άνθη που βγαίνουν στην κορυφή ενός υψηλού στελέχους. Έχουν χρώμα ελαφρά μπλε προς το ιώδες και αποτελούνται από έξι όμοια σέπαλα ανά τρία προς τρία. Τα εξωτερικά γυρισμένα προς τα κάτω και εφοδιασμένα κατά μήκος της μεσαίας γραμμής με μικρές κίτρινες τρίχες όρθια και τρία εσωτερικά γυρισμένα προς τα κάτω.

Ιστορικά στοιχεία:

Η ονομασία του φυτού προήλθε από την ελληνική λέξη για το ουράνιο τόξο, λόγω της μεγάλης ποικιλίας των χρωμάτων των λουλουδιών του.

Σύμφωνα με την μυθολογία Ίριδα είχαν ονομάσει οι αρχαίοι Έλληνες μια δευτερεύουσα Θεά του Ολύμπου, αγγελιοφόρο των Θεών, κόρη του Θαύμαντα και της Ωκεανίδας, η οποία είχε αδελφές τις Αρπύες, την Αελλώ και την Άρκη. Όταν οι Θεοί ήθελαν να ορκιστούν στο νερό της Στυγός έστελναν την Ίριδα να γεμίσει το χρυσό σταμνί της. Στο πέρασμά της φανερώνονταν στο θόλο του ουρανού επτά υπέροχα χρώματα. Γι αυτό θεωρήθηκε η προσωποποίηση του ουράνιου τόξου

Ο Πλίνιος και ο Θεόφραστος γνώριζαν τις αρωματικές ιδιότητες της ρίζας του φυτού. Την συνιστούσαν για τον αρωματισμό του κρασιού και το αιθέριο έλαιο του φυτού το συνιστούσαν για την κακοσμία του στόματος.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, Έλληνες και Ρωμαίοι  χρησιμοποιούσαν την ρίζα του φυτού στην αρωματοποιία.

Στις αγροτικές περιοχές οι χωρικοί έδιναν στα μωρά να μασούν ένα κομμάτι ρίζας του φυτού για να διευκολυνθεί η οδοντοφυΐα.

Στην Κρήτη την Iris cretesnis την ονομάζουν ανεβρίδα. Στην περιοχή της Μεσσαράς την ονομάζουν Ζουμπούλι. Χρησιμοποιούσαν τα ξερά φύλλα του φυτού για να γεμίζουν τα στρώματα, γιατί όταν αυτά ξεραθούν δεν θρουλούνε (δεν θρυμματίζονται). Τα φύλλα τα μάζευαν τον Σεπτέμβριο. Τα στρώματα αυτά αντέχανε για αρκετά χρόνια και μάλιστα ενίοτε τα έπλεναν.

Στα Ανώγεια χρησιμοποιούσαν τα φύλλα για τροφή προβάτων και βοδιών. Τους στήμονες του φυτού τους χρησιμοποιούσαν για να δίνουν χρώμα ωχροκίτρινο στα μάλλινα.

Συστατικά-χαρακτήρας:

Το ρίζωμα του φυτού περιέχει 50% άμυλο, βλεννώδεις ουσίες και ένα αιθέριο έλαιο, που περικλείει μία πολύ αρωματική κετόνη, την ιρόνη που έχει μυρωδιά μενεξέ.

Τα σπέρματα, οι ρίζες και τα φύλλα περιέχουν μια τοξική ουσία στην οποία οφείλονται πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες και πολλά οργανικά οξέα

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη - συλλογή:

Ανθίζει στα τέλη Απριλίου, Μάιο και Ιούνιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται το ρίζωμα το οποίο συλλέγεται το φθινόπωρο, από φυτά που είναι τουλάχιστον τριών ετών. Αφαιρείται με μαχαίρι η επιδερμίδα και ξηραίνεται στον ήλιο.  

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:

Το ρίζωμα της ίριδας είναι αρωματικό, διορθωτικό της γεύσης και βλεννώδες. Όταν είναι φρέσκο έχει εμετικές και καθαρτικές ιδιότητες. Σε ξερή κατάσταση δρα ως διουρητικό, ανθελμινθικό, εφιδρωτικό, χολαγωγό, αντιϊσταμινικό, αντιφλεγμονώδες, τονωτικό και αποχρεμπτικό.

Η ίριδα περιλαμβάνεται στη σύνθεση πολλών γαληνικών σκευασμάτων καθώς και σε συνταγές μαλακτικών για το στήθος.

Είναι ωφέλιμο ως αποχρεμπτικό και ως εκ τούτου χρήσιμο για τον βήχα. Χρησιμοποιείται ακόμη για το συνάχι, τη διάρροια και ως διουρητικό για τις διαταραχές της χοληδόχου κύστης και της σπλήνας.

Εσωτερικά χρησιμοποιείται ακόμη για ψωρίαση, ακμή, έρπη και ημικρανία  οφειλόμενες σε δυσλειτουργία του συκωτιού. Ενάντια στην αρθρίτιδα και τους πρησμένους αδένες, σηπτικές καταστάσεις και κολπικές φλεγμονές.

Δρα ως σπασμολυτικό για τους πόνους στην καρδιά, το στομάχι, τα έντερα, τις αρθρώσεις και τους πονόδοντους.

Το αφέψημα της ρίζας λαμβάνεται ως αντίδοτο για δηλητηριάσεις από μανιτάρια.

Συνδυάζεται καλά με το Τριφύλλι και το Λάπαθο.

Παρασκευή και δοσολογία:

Παρασκευάζεται για εσωτερική χρήση ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό στο θρυμματισμένο βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε 2 με 3 φορές την ημέρα.

Για εξωτερική χρήση το αφέψημα παρασκευάζεται βράζοντας δύο κουτάλια του φαγητού ξηρό βότανο για 3 έως 5 λεπτά. Το σουρώνουμε και το χρησιμοποιούμε για πλύσεις και μπάνια.

Προφυλάξεις:

Η φρέσκια ρίζα προκαλεί εμετούς και διάρροια. Να χρησιμοποιούμε το βότανο μόνο αποξηραμένο. Δεν το χρησιμοποιούμε κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης.

ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ: γαϊδουράγκαθο ή Silybum marianum το ισχυρότερο ηπα...

ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ: γαϊδουράγκαθο ή Silybum marianum το ισχυρότερο ηπα...: γαϊδουράγκαθο κουφάγκαθο αγκάθι αλλά και  αγκάβατος αλλά και «Σίλλυβο» για όλους  εμάς εδώ στην Ελλάδα αλλά και Milk thistle Mary’s t...

Ακόμα και σε περιόδους οικονομικής κρίσης όπως αυτή που βιώνει η χώρα μας, υπάρχουν επαγγελματικές ευκαιρίες και μόνο ως τέτοια μπορεί να χαρακτηρισθεί η καλλιέργεια της σπιρουλίνας.

Ενα μικροσκοπικό νηματώδες κυανοπράσινο φύκι, που κάποιοι ξένοι επιστήμονες αρέσκονται να χαρακτηρίζουν τροφή του μέλλοντος, λόγω της πολύ υψηλής διατροφικής του αξίας.

Μπορεί βέβαια το κόστος της επένδυσης μιας μονάδας παραγωγής να είναι αρκετά υψηλό, με την καλλιέργεια να θεωρείται ιδιαιτέρως απαιτητική, ωστόσο τα έσοδα που μπορεί να αποδώσει η σπιρουλίνα, δύσκολα αφήνουν κάποιον ασυγκίνητο.

Μία μέση στρεμματική απόδοση εφόσον πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις που απαιτεί η καλλιέργεια της σπιρουλίνας φθάνει και ξεπερνά τις 30.000 ευρώ.

Η σπιρουλίνα σήμερα καλλιεργείται στη Νιγρίτα Σερρών από δύο Ελληνες που ίδρυσαν την εταιρεία "ΑΛΔΗ". Για τη σπιρουλίνα Νιγρίτας η ιδέα της παραγωγής ήρθε το 1992 μετά από μία 10ετή έρευνα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με επικεφαλής τον δρα Μιχαήλ Φύτικα.

Η επένδυση αυτή πραγματοποιήθηκε το 1997 όταν εντάχθηκε στο πρόγραμμα Leader και βραβεύτηκε μάλιστα ως η πιο καινοτόμα ιδέα στην Ελλάδα για το 1998. Η κοιλάδα της Νιγρίτας θεωρείται ιδανική για την παραγωγή του φυκιού λόγω των γεωθερμικών πηγών, καθώς αποτελεί μια περιοχή που συνδυάζει όλες τις παραμέτρους που απαιτούνται για την καλλιέργεια.

Η καλλιέργεια της σπιρουλίνας έχει ένα μεγάλο κόστος εγκατάστασης (θερμοκήπιο, δεξαμενές παραγωγής, μηχανισμούς ανάδευσης του θρεπτικού υλικού, αποξηραντήρες, υλικά θρεπτικών υλικών, εργαστήριο κλπ.) που φθάνει τα 40.000-50.000 ευρώ ανά στρέμμα και αν καλλιεργηθεί σε περιοχές χωρίς γεωθερμία, απαιτείται διαρκής θέρμανση του θρεπτικού διαλύματος και επομένως θα έχει πολύ μεγάλο κόστος παραγωγής.

Ωστόσο -σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών- και σε άλλες περιοχές της χώρας μας όπου υπάρχουν γεωθερμικά πεδία, μπορεί κάλλιστα να αναπτυχθεί αυτή η καλλιέργεια.

Υπολογίζεται ότι η μέση απόδοση μίας καλλιέργειας σπιρουλίνας είναι 10 γραμμάρια την ημέρα ανά τετραγωνικό μέτρο, δηλαδή στο στρέμμα η απόδοση μπορεί να φθάσει τα 10 κιλά την ημέρα. Οι τιμές πωλήσεως ποικίλλουν πολύ, ανάλογα με τη χώρα προελεύσεως, την ποσότητα, την ποιότητα, το είδος της συσκευασίας. Στη διεθνή αγορά οι τιμές είναι της τάξεως των 7-20 ευρώ το κιλό, ενώ στα φαρμακεία με τη μορφή πρόσθετων διατροφής έχει 300 ευρώ το κιλό.

ΑΠΟΞΗΡΑΝΣΗ - ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ

Οι τεχνικές καλλιέργειας και οι απαιτήσεις

Η καλλιέργεια της σπιρουλίνας απαιτεί μία ελάχιστη θερμοκρασία. Η ιδανική θερμοκρασία του νερού είναι οι 37οC. Σε ένα περιβάλλον με υψηλότερη θερμοκρασία από αυτή τη θερμοκρασία έχουμε ζημιές στην παραγωγή, ενώ σε χαμηλότερες θερμοκρασίες η ταχύτητα πολλαπλασιασμού της σπιρουλίνας πέφτει αναλογικά με τη θερμοκρασία. Στους 20οC σταματάει στην πράξη η ανάπτυξη της σπιρουλίνας.

Για να διατηρηθεί το νερό με το θρεπτικό υλικό στην επιθυμητή θερμοκρασία πρέπει να θερμαίνεται με τεχνητό τρόπο. Για τον λόγο αυτό τοποθετούνται οι δεξαμενές μέσα σε ένα θερμοκήπιο, αλλά αυτό δεν επαρκεί. Θα πρέπει να υπάρχει σύστημα θέρμανσης και φωτισμού. Η λύση όμως αυτή είναι πολύ ενεργοβόρα και κοστίζει πολύ. Εάν η θέρμανση του νερού γίνεται με χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, τότε αυξάνεται πολύ το κόστος παραγωγής. Μια ιδανική λύση αποτελεί η γεωθερμία, όπως είναι η περίπτωση της Νιγρίτας Σερρών.

Αποξήρανση

Το μόνο μέσο διατήρησης της σπιρουλίνας χωρίς να καταφύγει κάποιος στην ψύξη της σε ψυγεία είναι η ξήρανση. Στη βιομηχανία η σπιρουλίνα αποξηραίνεται με ρεύμα αερίου (spray - drying) πολύ υψηλής θερμοκρασίας αλλά για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Η αποξήρανση πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο σύντομη για να αποξηρανθεί χωρίς να υποστεί ζύμωση η σπιρουλίνα. Η σπιρουλίνα μπορεί να αποξηρανθεί και να διατεθεί με τη μορφή μακαρονιών ή σε μορφή αλεύρου ή σε χονδρές ίνες. Η καλά αποξηραμένη σπιρουλίνα είναι τραγανή. Αυτή πολλές φορές την κονιορτοποιούν ανάλογα με τη χρήση της. Η ξηρή σπιρουλίνα πρέπει να έχει 8-9% υγρασία για να διατηρείται χωρίς προβλήματα.

Η συντήρηση

Η ξηρή σπιρουλίνα μπορεί να διατηρηθεί για πολύ καιρό χωρίς να χάσει τις ιδιότητές της, υπό την προϋπόθεση ότι θα διατηρηθεί σε γεμάτα και στεγανά φακελάκια, μακριά από το φως, τον αέρα και τις υψηλές θερμοκρασίες. Σε απλά φακελάκια μπορεί να διατηρηθεί για 3 μήνες χωρίς προβλήματα. Καλύτερη είναι η συσκευασία που διατηρεί τη σπιρουλίνα σε κενό αέρος. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να διατηρηθεί μέχρι 5 έτη.

Εξειδικευμένος ο εξοπλισμός που απαιτείται

Θερμοκήπια με ειδικές δεξαμενές απαιτούνται για την καλλιέργεια της σπιρουλίνας, που εδώ και χρόνια αποτελεί αντικείμενο πειραμάτων της ΝΑΣΑ για τη χρησιμοποίησή της ως τροφή για τους αστροναύτες κατά τη διάρκεια παραμονής τους στο διάστημα.

Ανάλογα με τη χώρα, τα υλικά κατασκευής διαφέρουν. Σε χώρες της Αφρικής αλλά και της νοτιοανατολικής Ασίας (Ινδίες και Ζαΐρ) χρησιμοποιούνται πολύ απλά συστήματα, όπου φύλλα από φοίνικες χρησιμοποιούνται για την προστασία από την υπερβολική ηλιοφάνεια. Οι δεξαμενές στις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις είναι από πλαστικό, είναι μικρών διαστάσεων και χωρίς να υπάρχει ο μηχανισμός της αναμοχλεύσεως του νερού. Οι δεξαμενές γίνονται με διάφορους τρόπους. Η αρχή αυτών των συστημάτων είναι απλή. Ο αντικειμενικός σκοπός είναι η μέγιστη παραγωγή με το ελάχιστο κόστος. Η θέρμανση του νερού λόγω του θερμού κλίματος και του μικρού μεγέθους των δεξαμενών δεν αποτελεί πρόβλημα.

Με κάλυψη θερμοκηπίου

Στις χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής, οι δεξαμενές καλλιέργειας της σπιρουλίνας βρίσκονται συνήθως μέσα σε θερμοκήπιο, αφενός για να διατηρείται το νερό σε ικανοποιητικό βαθμό θερμό, αφετέρου για να προστατεύεται η καλλιέργεια από διάφορες ξένες ύλες που μπορούν να μολύνουν το θρεπτικό υγρό.

Οι δεξαμενές φέρουν σύστημα θερμάνσεως του νερού ή χρησιμοποιούν νερό που έχει κατάλληλη θερμοκρασία και προέρχεται από τη γεωθερμία ή χρησιμοποιούν άλλα νεότερα συστήματα (φωτοβιοαντιδραστήρας κλπ.).

Το σύστημα με την τεχνητή θέρμανση έχει μεγάλο κόστος εγκατάστασης αλλά και μεγάλο κόστος παραγωγής.

Ο απαραίτητος εξοπλισμός για την παραγωγή της σπιρουλίνας είναι ο εξής:

Θερμοκήπιο: Οι δεξαμενές περιβάλλονται από ένα θερμοκήπιο από πλαστικό. Το θερμοκήπιο χρησιμοποιείται ώστε να διατηρείται η θερμοκρασία σε κανονικά επίπεδα αλλά και να προστατεύεται το νερό των δεξαμενών από την είσοδο διάφορων υλικών.

Δεξαμενές: Οι δεξαμενές είναι ρηχές, βάθους 0,30-0,40 cm και πλάτους και μήκους που ποικίλλουν ανάλογα με το μέγεθος της μονάδος. Οι δεξαμενές αυτές είναι γεμάτες με νερό, το οποίο μπορεί να είναι βρόχινο νερό ή της βρύσης αλλά με μικρή περιεκτικότητα σε χλώριο.

Οι δεξαμενές δεν πρέπει να έχουν οξείες γωνίες αλλά να είναι στρογγυλοποιημένες. Η βάση τους πρέπει να είναι επίπεδη με μία μικρή κλίση προς μία κατεύθυνση ώστε να διευκολύνεται το άδειασμα.

Η ταυτότητα του μικροοργανισμού

Η σπιρουλίνα είναι ένα φύκι, ένας μικροοργανισμός που ευρίσκεται στο νερό με μήκος 0,3mm και έχει τη μορφή σπείρας και χρώμα πράσινο-μπλε. Οι μικροοργανισμοί αυτοί παρουσιάσθηκαν στη γη πριν από 3,5 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή έχουν σχεδόν την ηλικία της γης. Οι μικροοργανισμοί αυτοί είχαν ουσιαστικό ρόλο στη μετατροπή της πρώτης ατμόσφαιρας του πλανήτη μας στη σημερινή της μορφή, με την παραγωγή οξυγόνου με τη βοήθεια της φωτοσύνθεσης, αλλά και στην εξέλιξη όλων των έμβιων όντων. Οι πρώτες μορφές ζωής στη γη ήταν τα βακτήρια, που υπάρχουν εδώ και 3,4 δισεκατομμύρια χρόνια. Στη συνέχεια αναπτύχθηκαν τα κυανοβακτήρια ή άλγη. Ενα από αυτά είναι η σπιρουλίνα.

Τρόφιμο με ιδιαίτερα υψηλή διατροφική αξία

Η σπιρουλίνα είναι το πιο πλήρες τρόφιμο που υπάρχει στον κόσμο. Επίσης θεωρείται ένα σημαντικό συμπλήρωμα διατροφής χάρη στις θεραπευτικές της ιδιότητες. Τα περισσότερα που έχουν γραφεί για τη σπιρουλίνα σαν στοιχείο της διατροφής του ανθρώπου έχουν γραφεί τη δεκαετία του 1940, βεβαίως από τότε έχουν γίνει πολλές νεότερες έρευνες και έχουν γραφεί πολύ σημαντικά πράγματα.

Αντίθετα από άλλους μικροοργανισμούς, η σπιρουλίνα είναι πλούσια σε ιχνοστοιχεία, που απορροφώνται πολύ εύκολα από τον οργανισμό του ανθρώπου.

Είναι πολύ πλούσια πηγή πρωτεϊνών, των οποίων το ποσοστό ποικίλλει μεταξύ 50-70% του ξηρού της βάρους (έχει δύο φορές περισσότερη πρωτεΐνη από τη σόγια, τρεις φορές περισσότερη από το μοσχαρίσιο κρέας), οι πρωτεΐνες της σπιρουλίνας δίνουν στον ανθρώπινο οργανισμό σχεδόν το σύνολο των βασικών αμινοξέων, γεγονός που την καθιστά τρόφιμο απαραίτητο στη διατροφή των χορτοφάγων.

Η σπιρουλίνα είναι εξαιρετικά πλούσια σε βιταμίνες. Η β-καροτίνη που υπάρχει στη σπιρουλίνα καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες ενός ενήλικα με 2g σπιρουλίνας. Επίσης περιέχει τη βιταμίνη Ε, που διακρίνεται για τις αντιοξειδωτικές της ιδιότητες. Ακόμη έχει πολλές βιταμίνες της ομάδας Β και ειδικά τη Β12 (τέσσερις φορές περισσότερη από το ωμό συκώτι). Η βιταμίνη αυτή πολύ σπάνια συναντάται στις τροφές που χρησιμοποιούν οι χορτοφάγοι.

Επίσης είναι πλούσια σε ιχνοστοιχεία και μέταλλα. Πρέπει να σημειώσουμε επίσης την παρουσία του ασβεστίου, του φωσφόρου και του μαγνησίου σε ποσότητες που είναι παρόμοιες με εκείνες του γάλακτος.

ΟΙΚΟ-ΛΟΓΙΚΗ ΑΙΓΙΝΑ - Για το Πολιτισμό και το Περιβάλλον.: • Οικολογικό λίπασμα απο φύκια. !!!!

ΟΙΚΟ-ΛΟΓΙΚΗ ΑΙΓΙΝΑ - Για το Πολιτισμό και το Περιβάλλον.: • Οικολογικό λίπασμα απο φύκια. !!!!: Τα ενοχλητικά φύκια, που βρωμίζουν τις παραλίες και εκνευρίζουν τους κολυμβητές, αποτελούν ένα πρώτης τάξης υλικό για τη βελτίωση της ποιότη...